Ο ύπνος στην άνοια
Σε ασθενείς με άνοια, σε σύγκριση με υγιείς ηλικιωμένους μάρτυρες έχει επισημανθεί μεγαλύτερη διαταραχή του νυκτερινού ύπνου, που συνίσταται σε αύξηση του αριθμού και της διάρκειας των νυχτερινών αφυπνίσεων, και σε μικρότερη υπνική επάρκεια. Οι Vitiello et al., (1992) έδειξαν ό,τι η μείωση της υπνικής επάρκειας και η αύξηση του αριθμού των αφυπνίσεων σχετίζονται με την βαρύτητα της άνοιας.
Στα συμπεριφορικά και ψυχολογικά συμπτώματα της άνοιας περιλαμβάνονται διαταραχές του ύπνου που ποικίλλουν ανάλογα με τους υποτύπους άνοιας:
– αυξημένες αφυπνίσεις νωρίς το πρωί
– κατακερματισμός του νυχτερινού ύπνου
– μειωμένος συνολικός χρόνος ύπνου
– μειωμένη απόδοση του ύπνου
– αντιστροφή των μοτίβων ύπνου – εγρήγορσης
– μειωμένος ύπνος βραδέων κυμάτων
– υπερβολική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας
– μειωμένος ύπνος REM
– αυξημένοι ύπνοι κατά τη διάρκεια της ημέρας
– διαταραχές της αρχιτεκτονικής ύπνου
– καθυστέρηση της έναρξης του ύπνου
Η σχέση ανάμεσα στα προβλήματα με τον ύπνο στην άνοια και τις νευρογνωστικές διαταραχές είναι πολύπλοκη και αμφίδρομη:
– Oι διαταραχές του ύπνου και η κόπωση συμβάλλουν στην εκδήλωση νευρογνωστικών διαταραχών
– Η γνωστική εξασθένηση, με τη σειρά της, μπορεί να επιδεινώσει την υγιεινή του ύπνου
– Τα προβλήματα ύπνου είναι ταυτόχρονα παράγοντες κινδύνου και συμπτώματα στην άνοια
– Επίσης, τα προβλήματα ύπνου αποτελούν σημαντικό παράγοντα για την επιβάρυνση του φροντιστή
Στην άνοια με σωμάτια Lewy (DLB) η εμφάνιση διαταραχής συμπεριφοράς στον ύπνο REM (RBD) μπορεί να αποτελεί πρώιμο σημάδι της νόσου, με διακυμάνσεις της προσοχής κατά τη διάρκεια της ημέρας, μεγαλύτερο αριθμό ύπνων μικρής διάρκειας κατά τη διάρκεια της ημέρας και μεγαλύτερη διάρκεια του νυχτερινού ύπνου. Διαταραχές συμπεριφοράς στον ύπνο REM (RBD) επίσης παρατηρούνται στη νόσο Parkinson.
Στη νόσο Alzheimer τα προβλήματα ύπνου σχετίζονται με προβλήματα στις γνωστικές λειτουργίες και στη συμπεριφορά. H υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας συσχετίζεται σημαντικά με το βαθμό γνωστικής έκπτωσης. Πιο συγκεκριμένα, προβλήματα ύπνου όπως παρατεταμένη διάρκεια του ύπνου, ώρα έναρξης του ύπνου ύπνου και μειωμένη ικανοποίηση από τον ύπνο συσχετίζονται με το βαθμό γνωστικής έκπτωσης στις εκτελεστικές και οπτικοχωρικές λειτουργίες, αλλά και με το βαθμό εμφάνισης συμπεριφορικών και ψυχολογικών συμπτωμάτων άνοιας (BPSD) και ιδιαίτερα με την κατηγορία συμπτωμάτων απάθειας.
Πολλοί φροντιστές ασθενών με άνοια που παρουσιάζουν διαταραχές ύπνου εμφανίζουν επίσης προβλήματα στον ύπνο, κάτι που παρατηρείται ολοένα και περισσότερο, λαμβάνοντας διαστάσεις ζητήματος δημόσιας υγείας. Έχει διαπιστωθεί ότι περίπου τα δύο τρίτα των ηλικιωμένων φροντιστών πάσχουν από διαταραχές του ύπνου και ότι τα προβλήματα ύπνου που εμφανίζονται συχνά σχετίζονται με τις νυχτερινές συμπεριφορές των ασθενών που φροντίζουν.
Επιπλέον, τα προβλήματα ύπνου επιβαρύνουν σε σημαντικό βαθμό τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά τους φροντιστές και αποτελούν μία από τις κύριες αιτίες για την εισαγωγή των ασθενών σε γηροκομεία ή συναφείς φορείς. Πρόσφατες μελέτες υποδεικνύουν ότι τα προβλήματα ύπνου των φροντιστών συνδέονται με έκπτωση στην ποιότητα ζωής και τη γνωστικής τους λειτουργίας, αλλά και με αυξημένο κίνδυνο για την εμφάνισης κατάθλιψης και καρδιαγγειακών παθήσεων.